Dynamische prioriteitenlijst

Inleiding
We maken twee keer per jaar een integrale afweging over bestedingsvoorstellen aan de hand van de Dynamische Prioriteiten Lijst (DPL) bij de begroting en de BERAP I.

De inrichting van de DPL is conform toezegging in de Kadernota 2023 anders ingericht. De inrichting is als volgt:

Autonome voorstellen
Dit zijn bijstellingen van budgetten.

Meerjarige investeringen
Zijn investeringen met structurele kapitaallasten. De voorgestelde investeringen zijn geprioriteerd vanuit het Meerjarig investeringsplan (MJIP). Dit plan is geactualiseerd en is bijgevoegd in deze begroting.

Vooraankondiging investeringen in financiële update / BERAP 2022-II
In de financiële update/BERAP 2022-II zien we ruimte voor de dekking van een tweetal investeringen en deze worden toegelicht.

Bestuurlijke bestedingsvoorstellen met hoge prioriteit  
De voorstellen zijn als volgt onderverdeeld:
- Investeringen (incidenteel) komen ten laste van knop 2;
- Beleidsmatige voorstellen;
- Bestuurlijke voorstellen. In deze voorstellen zijn de kosten van de ambtelijke ondersteuning meegenomen.

Niet geprioriteerde voorstellen
Het college stelt voor om deze voorstellen in deze begroting (nog) geen prioriteit te geven.

Bij de Kadernota 2023 hebben we uw raad gevraagd om uw voorkeur uit te spreken over de bestuurlijke voorstellen en een top 5 mee te geven. Bij integrale afweging van de bestuurlijke voorstellen is rekening gehouden met deze voorkeur. Verder merken we op dat in deze begroting alleen voorstellen worden gehonoreerd die betrekking hebben op 2023. De voorstellen die betrekking hebben op de jaren erna komen in een later P&C document aan bod.

Meerjarige investeringen
In onderstaand overzicht worden de ontwikkelingen op financieel gebied voor het MJIP vanaf de begroting 2022 samengevat. De eerste vier zijn ontwikkelingen vanaf de begroting 2022. Daarna volgen de nieuwe bestedingsvoorstellen die in deze begroting gedaan worden.

Ontwikkelingen
1. In de begroting 2022 hebben we € 500.000 gereserveerd vanaf 2023. Dit was een eerste reservering voor het MJIP.
2. Inmiddels heeft de raad ingestemd met het voorstel om een gymzaal naast het nieuwe Esdal College te realiseren. Het besluit is genomen vooruitlopend op de integrale afweging bij de begroting 2023, zodat de gymzaal gelijktijdig met het nieuwe Esdal kon worden gerealiseerd en dat levert aanbestedingsvoordelen op.
3. In het memo van de meicirculaire 2022 is voorgesteld om het de extra middelen uit de Herziening Gemeentefonds te reserveren voor het meerjarig investeringsplan. In de begroting 2023 zijn de middelen aan het budget voor het MJIP toegevoegd.
4. In de begroting 2023 bood knop 1 saldo begroting extra incidentele financiële ruimte. Deze ruimte is gedeeltelijk ingezet voor het MJIP budget in 2023, zodat er meer in 2023 geïnvesteerd kan worden.

Bestedingsvoorstellen
1. De Koel scenario 4b
Portefeuillehouder: A.T.J. Huijing-van Tongeren
MT lid: J. Gorseling
Toelichting: De gemeenteraad is voor het zomerreces geïnformeerd over de haalbaarheid van enkele scenario’s om sporthal de Koel te vernieuwen.
Daarop is besloten om de varianten 4a en 4b nader uit te werken en deze op te nemen in het bestedingsvoorstel van de meerjarige investeringsplan. Het scenario 4b is het meest toekomstbestendig en kan voldoende ruimte bieden aan het bewegingsonderwijs en de verenigingen. De plus in deze variant is de grote multifunctionaliteit door de inzet van een multifunctionele ruimte. Er is voor gekozen om het bijbehorende investeringsbedrag van dit scenario op te nemen in de begroting.

2. Krediet voor een basisschool
Portefeuillehouder: J.B. Jansen
MT lid: J. Gorseling
Toelichting: Het voorstel in de begroting 2023 is om een krediet voor een nieuwe basisschool beschikbaar te stellen. Het gaat om een school met een investering van circa € 3 miljoen euro. Op basis van de huidige bouwprijzen kan hier een gemiddeld grote school voor worden gerealiseerd die voldoet aan de BENG norm. Uit de prioritering van het IHP zal moeten blijken welke basisschool voor dit krediet in aanmerking komt.

3. GVVP
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: E. Rossèl
Toelichting: In de begroting 2023 stellen we voor om ook voor het GVVP een investeringskrediet van € 500.000 beschikbaar te stellen, zodat er nieuwe projecten op het gebied van verkeer kunnen worden gerealiseerd.

4. Renovatie gemeentehuis
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: B. Romani
Toelichting: Er wordt voorgesteld om een krediet beschikbaar te stellen voor de renovatie van het gemeentehuis. Daarmee wordt het gemeentehuis weer toekomstbestendig en voldoet het aan de wensen van de huidige tijd. Ook de raadzaal wordt in dit scenario vernieuwd.

5. Instandhouding kerncomplexen voetbal
Portefeuillehouder: A.T.J. Huijing-van Tongeren
MT lid: J. Gorseling
Toelichting: Het voorstel is om subsidie beschikbaar te stellen voor de instandhouding van de kerncomplexen voetbal. Hierdoor kunnen de voetbalverenigingen hun geprivatiseerde gebouwen voorzien van goed onderhoud. Er is totaal € 140.000 benodigd. Er wordt gestart met € 70.000, zodat we de inmiddels geprivatiseerde voetbalverenigingen alsnog van subsidie kunnen voorzien.

6. Investering bruggen
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: E. Rossèl
Toelichting: Het voorstel is om te investeren in twee bruggen in Borger en Odoornerveen. Daarvoor is het huidige bruggenbudget niet toereikend.

7. Aanpassing wegen sportpark Odoorn
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: E. Rossèl
Toelichting: De ontsluiting naar het nieuwe sportpark Odoorn moet toekomstbestendig worden gemaakt. Dit bedrag is onderdeel van de renovatie van het totale sportpark.

Vooraankondiging investeringen Financiële update/BERAP 2022-II
Op verzoek van de raad wordt jaarlijks een financiële update gemaakt en deze update wordt u gelijktijdig met de begroting 2023 aangeboden, zodat de raad de inhoud van deze update kan betrekken bij de behandeling van de begroting. Vervolgens wordt de update verwerkt in BERAP 2022-II en deze rapportage wordt in de raadsvergadering van december behandeld en vastgesteld.

In deze begroting doen we een vooraankondiging van een tweetal investeringen in de financiële update / BERAP 2022-II.  Feitelijk betreft het hier geen investeringen, omdat de bedragen niet worden geactiveerd, maar in 1 keer ten laste komen van de exploitatie. Voor het jaar 2022 zien we nog financiële ruimte hiervoor en komen dan ook in de financiële update / BERAP 2022-II met een voorstel over:        

Sportpark Valthermond
Voor sportpark Valthermond is nog een bedrag nodig om de privatisering van enkele jaren geleden af te kunnen ronden. Na overleg met de vereniging is duidelijk geworden dat budget noodzakelijk is voor het afronden van het vernieuwen van het clubgebouw en de omliggende terreininrichting.

Voetbalvereniging Borger
We willen middelen beschikbaar stellen om het clubgebouw van de voetbalvereniging in Borger in 2024 vernieuwen. We gaan dat samen met de vereniging in 2023 voorbereiden. De velden zijn onlangs gerenoveerd. Ons voorstel is om in de financiële update / BERAP 2022-II een voorbereidingskrediet te vragen en tevens de helft van het geschatte benodigde bedrag op te voeren. Na de voorbereiding is duidelijk welk bedrag voor de totale vernieuwing van het clubgebouw noodzakelijk is. Vervolgens komen we in de Kadernota 2024 en Begroting 2024 met een aanvullend voorstel.

Energiearmoede
Voor de aanpak van energiearmoede nemen we op zeer korte termijn maatregelen. Daarvoor is aanvullende financiële dekking nodig. In de financiële update 2022 en BERAP 2022-II komen we met een voorstel hierover.

Autonome voorstellen
De autonome voorstellen beschouwen we als onvermijdelijk. Dit zijn bijstellingen van budgetten waarin geen bestuurlijke keuze meer mogelijk is. Deze begroting bevat geen autonome voorstellen. De relevante autonome voorstellen zoals de Regio Deal hebben we al in de kadernota 2023 beschikbaar gesteld.

Bestuurlijke voorstellen met hoge prioriteit
Er worden meerdere bestuurlijke voorstellen gedaan die we hoge prioriteit geven. Dat betekent dat we in deze begroting de gevraagde kredieten hiervoor beschikbaar stellen. Met het maken van keuzes hebben we rekening gehouden met de top 5 die de raad heeft meegegeven bij de Kadernota 2023. We hebben de bestedingsvoorstellen verdeeld in drie categorieën, namelijk investeringen, beleidsmatige voorstellen en bestuursprogramma.

*: Bij deze bestedingsvoorstellen wordt een gedeelte van de kosten gedekt uit een bestemmingsreserve. Dit is bij het voorstel separaat toegelicht.

Investeringen

1. Boekwaarde sporthal De Koel
Portefeuillehouder: A.T.J. Huijing-van Tongeren
MT lid: J. Gorseling
Toelichting: Om de vernieuwing van de Koel te realiseren dienen we de boekwaarde van het huidige pand af te boeken. Het voorstel is om hiervoor een incidenteel krediet beschikbaar te stellen.

Beleidsmatige voorstellen
Dit zijn de beleidsmatige voorstellen die nog afkomstig zijn uit de vorige bestuursperiode. De raad heeft bij de Kadernota 2023 haar voorkeur uitgesproken over een aantal van deze voorstellen, zoals de dorpsbudgetten en de ouderen adviseur.

1. Budget dorpsbudgetten
Portefeuillehouder: A.T.J. Huijing-van Tongeren
MT lid: L.E. Helder - Klamer
Toelichting: In de begrotingsvergadering van de begroting 2022 is een motie aangenomen om de dorpsbudgetten na afloop van de evaluatie structureel te maken. Dit kost structureel € 100.000. Het voorstel is om de budgetten voor de dorpen vanaf 2023 structureel te maken.

2. Ouderen adviseur
Portefeuillehouder: A.T.J. Huijing-van Tongeren
MT lid: B. Romani
Toelichting: Er is al een aantal jaren incidenteel budget voor de ouderenadviseur beschikbaar gesteld. Het voorstel is om een structureel budget voor de ouderenadviseur te stellen.

3. Trainees Kiezen voor de Toekomst
Portefeuillehouder: J. Seton
MT lid: D.C. Rensen
Toelichting: We zien de trainees als een goede aanvulling op de ambtelijke formatie, want ze ondersteunen op diverse fronten. Dit willen we graag in 2023 continueren. Zodoende vragen hier voor € 225.000.

4. Buurtbemiddeling
Portefeuillehouder: J. Seton
MT lid: B. Romani
Toelichting: De wens is om buurtbemiddeling weer op de kaart te zetten en hier in samenwerking met de woningbouwcorporaties invulling aan te geven. In 2023 is het voornemen om als gemeente het initiatief te nemen en hiervoor € 30.000 beschikbaar te stellen.

5. BOCE beleidsagenda
Portefeuillehouder: J. Seton
MT lid: D.C. Rensen
Toelichting: Het voorstel is om vooruitlopend op de verdere planvorming een incidenteel budget beschikbaar te stellen van € 75.000 voor de BOCE samenwerking. Zodoende hebben we middelen beschikbaar om uitvoering te geven aan diverse projecten die we in BOCE verband willen uitvoeren.

6. Activiteitenbudget kinderraad
Portefeuillehouder: J. Seton
MT lid: B. Romani
Toelichting: We stellen voor om een klein activiteitenbudget van € 5.000 beschikbaar te stellen voor de kinderraad. Op die manier kunnen zij initiatieven voor de samenleving met eigen middelen organiseren.

7. Vitale vakantieparken
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: L.E. Helder - Klamer
Toelichting: Dit betreft de jaarlijkse bijdrage aan het programma vitale vakantieparken dat in samenwerking met de provincie Drenthe wordt georganiseerd. Wij hebben besloten hieraan mee te blijven doen, zodoende worden de middelen beschikbaar gesteld.

Bestuursprogramma
Hieronder zijn de bestedingsvoorstellen met betrekking tot de urgente maatschappelijke opgaven opgenomen. We benadrukken dat uitvoering van de gekozen urgent maatschappelijke opgaven (UMO's) deze bestuursperiode plaatsvindt. Dat betekent dat we voornamelijk incidenteel budget beschikbaar stellen. De urgente maatschappelijke opgaven hebben een dynamisch karakter. Dat betekent dat er gedurende de bestuursperiode ook nieuwe kunnen worden toegevoegd of dat sommige UMO's niet tot 2026 prioriteit zullen krijgen. Verder is aan alle UMO's, met uitzondering van wonen, budget toegevoegd voor ambtelijke capaciteit. Dit is bedoeld om de benodigde ondersteuning te leveren vanuit de ambtelijke organisatie voor het realiseren van deze nieuwe opgaven.

1. Duurzaamheid
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: L.E. Helder - Klamer
Toelichting: De opgaven in de energietransitie, de klimaatadaptatie en een duurzame samenleving en leefomgeving vraagt inzet van ons allemaal: inwoners, ondernemers, organisaties, maatschappelijke partners en de gemeente. Daarnaast zit er samenhang tussen de opgaven die we moeten benutten.
Hieronder een specificatie van de projecten waar we op willen inzetten in 2023.

2. Wonen
Portefeuillehouder: H.J. Zwiep
MT lid: L.E. Helder - Klamer
Toelichting: Als gemeente willen wij onze bijdrage leveren om voldoende woningen te realiseren en het wonen betaalbaar te houden. Dat doen we op verschillende manieren, zoals het bouwen van 200 nieuwe woningen deze bestuursperiode en het open staan voor nieuwe initiatieven om woningbouw voor particulieren te realiseren. We schatten de kosten voor de ambtelijke inzet in 2023 in op € 250.000. De ambtelijke inzet om dit mogelijk te maken dekken we uit de bufferreserve gronden.

3. Armoede
Portefeuillehouder: J.B. Jansen
MT lid: B. Romani
Toelichting: Het leven wordt duurder en dat is merkbaar in de koopkracht van grote delen van onze inwoners. Het meest zichtbaar zijn de gestegen kosten voor gas en elektra, maar inmiddels wordt alles snel duurder. Dit raakt echt niet alleen de minima in onze gemeente, maar ook middeninkomens. Wij gaan doen wat in ons vermogen ligt om daar iets mee te doen en zoeken de grenzen van de wet hierbij op. We vragen middelen om beleid op het gebied van armoede te kunnen ontwikkelen. Ook willen we in beeld brengen wat het effect is van het verhogen van inkomensnorm naar 130% van de bijstandsnorm. Daarnaast willen we aan de slag met de aanpak van energiearmoede door bijvoorbeeld gezinnen met een laag inkomen te helpen om hun woning te verduurzamen. Hiervoor hebben we middelen ontvangen vanuit het Rijk via een specifieke uitkering.

In onderstaande tabel zijn de kosten gespecificeerd. De incidentele kosten ad      € 125.000 worden gedekt uit de reserve corona en zijn zodoende budgettair neutraal.

4. Zorg dichterbij en voorzieningen
Portefeuillehouder: A.T.J. Huijing-van Tongeren
MT lid: B. Romani
Toelichting: We vinden het belangrijk dat de zorg en voorzieningen zo dichtbij mogelijk worden georganiseerd. Voor 2023 betekent dit dat we in onze gemeente huiskamers willen gaan inrichten en meer dan voorheen het contact opzoeken en onderhouden met andere belangrijke instituten binnen onze gemeente, zoals de verenigingen, de kerken en de huisartsen.

In onderstaande tabel zijn de kosten gespecificeerd. Een gedeelte van de incidentele kosten ad € 125.000 worden gedekt uit de reserve corona en zijn zodoende budgettair neutraal.

5. Preventie en inclusie
Portefeuillehouder: A.T.J. Huijing-van Tongeren
MT lid: B. Romani
Toelichting: We zien dat preventie nog veel kansen biedt en willen hier actief mee aan de slag. Zo gaan we onderzoeken wat we kunnen leren van het IJslands model. Ook willen we de samenwerking met de scholen versterken zodat problemen vroeg gesignaleerd kunnen worden. Ook bij de inzet van laaggeletterdheid zien we een relatie met preventie en hier willen dan ook structureel budget voor beschikbaar stellen, zodat we dit instrument kunnen blijven inzetten. Naast inzetten op preventie willen we een toegankelijke gemeente voor iedereen creëren. We gaan daarom aan de slag met de acties die voortvloeiend uit de 0-meting in kader van het VN-verdrag inclusie. Ook denken we dat de cultuurcoach een mooie bijdrage kan leveren aan het geheel. Daarom stellen we voor om hier incidenteel uitvoering aan te geven.

6. Participatie
Portefeuillehouder: J. Seton
MT lid: J. Gorseling
Toelichting: Participatie beschouwen we niet als een UMO, maar als het is wel een belangrijke randvoorwaarde om dingen te bereiken. Daarom stellen we voor om voor drie jaren budget beschikbaar te stellen om de participatie binnen onze projecten te versterken. De gedachte is o.a. om een participatieadviseur aan te stellen en een participatiemodel te ontwikkelen, zodat participatie binnen onze organisatie goed geborgd wordt.

Niet geprioriteerde voorstellen
De volgende bestuurlijke voorstellen hebben we nog geen prioriteit gegeven.

Investeringen

1. 2e Exloërmond herstructurering openbare ruimte
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: L.E. Helder - Klamer
Toelichting: Vanuit het project Proeftuin 2e Exloërmond van de Regio Deal is er behoefte om te investeren in de openbare ruimte. Het project moet eerst nog verder worden uitgewerkt voordat hier concrete investeringen uit voort komen.

Beleidsmatige voorstellen

1. Breed offensief (participatiewet)
Portefeuillehouder: J.B. Jansen
MT lid: B. Romani
Toelichting: Er is een wetswijziging aangekondigd in het kader van re-integratie genaamd Breed offensief. Dit is bedoeld om meer mensen met arbeidsbeperking aan een baan helpen en houden. Het is nog niet duidelijk wat dit aan ambtelijke capaciteit vraagt en of dit extra kosten met zich meebrengt.

2. Verhoging budget griffie communicatie
Portefeuillehouder: n.v.t.
MT lid: n.v.t.
Toelichting: De griffie heeft een aanvraag gedaan voor extra communicatie budget. Hierbij kan gedacht worden aan de doorontwikkeling van de raadscommunicatie, participatie met de samenleving, ondersteuning en training van de raad. Met de huidige griffier is afgesproken dat we hier eerst het huidige budget 2023 gaan monitoren, voordat we dit beschikbaar stellen.

3. Eikenprocessierups
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: E. Rossèl
Toelichting: In de begroting 2022 is het budget van de eikenprocessierups structureel verhoogd met € 35.000. Ook zijn we over gestapt op een andere aanpak op de rups te bestrijden. Vooralsnog handhaven we het huidige budget en komen hier indien noodzakelijk in BERAP 2023-I op terug.

4. Volkshuisvestingsfonds
Portefeuillehouder: H.J. Zwiep
MT lid: L.E. Helder - Klamer
Toelichting: Door deelname aan het volkshuisvestingsfonds willen we een impuls geven aan de opgave om de particuliere woningmarkt mee te krijgen in de slag van verduurzaming. De herstructurering in het Mondengebied (met een start in 2e Exloërmond) biedt kansen voor verbetering van de leefomgeving en kwaliteit van het woningbezit. Vooralsnog is het streven om de bijdrage van jaarlijks € 30.000 te kunnen dekken door de besparing op de energielasten van de huishoudens die wordt gerealiseerd.

5. Onderhoud gemeentelijk vastgoed
Portefeuillehouder: R.J.J. Hartsuiker
MT lid: E. Rossèl
Toelichting: Het meerjarenperspectief van het gemeentelijk vastgoed is in beeld gebracht. Daaruit blijkt dat er te weinig budget is voor al het benodigde planmatig onderhoud in de komende jaren. In deze begroting is vanuit de stelpost indexatie het voorstel om het gebouwen budget met 15% te verhogen ter compensatie van de hoge prijsstijgingen in de bouw. Verdere visievorming op het gebouwenbeheer moet nog worden uitgewerkt. Daaruit moet blijken wat de visie op het onderhoud per gebouw is. Vervolgens kan indien nodig een budgetaanvraag worden ingediend.

6. Dimpactprogramma Beyond23
Portefeuillehouder: B. Jansen
MT lid: S. Sibon
Toelichting: Er is een landelijke ontwikkeling gaande van een totaal andere digitale infrastructuur. In deze opzet worden ICT (techniek), processen en gegevens van elkaar gescheiden (Common Ground) en niet allemaal meer opgeslagen in een veelheid aan applicaties van de overheid. De VNG is grote aanjager van dit initiatief en gemeenten doen hierin mee. Het uiteindelijke doel is dat in alle overheidssystemen gebruik wordt gemaakt van het principe “bevragen bij de bron voor het benodigde proces”, waardoor het veelvuldig kopiëren van gegevens tot een einde gaat behoren en de risico’s op misbruik worden geminimaliseerd. Als wij hier via DIMPACT bij willen aanhaken bedragen de kosten € 75.000.