Urgente maatschappelijke opgaven

De urgente maatschappelijke opgaven staan centraal in deze begroting. In dit hoofdstuk lichten we de opgaven op hoofdlijnen toe. Ook staan we stil bij participatie als randvoorwaarde voor uitwerking van de opgaven. In de subthema's zijn de doelen en acties die voortkomen uit deze opgaven verder uitgewerkt. Voor de volledige teksten m.b.t. de UMO's verwijzen we naar het Bestuursprogramma 2022-2026.

	Duurzaamheid Een schoon en gezond klimaat, en het milieu vindt iedereen belangrijk. Maar het vraagt ook iets van ons allemaal. Want er is nog heel, heel veel te doen. Het veranderend klimaat leidt nu al tot perioden van droogte, hittestress en af en toe hevige regenval. In Borger-Odoorn beginnen we dit steeds meer te merken. Dit vraagt om aanpassingen in onze woon- en leefomgeving. Ook in onze gemeente willen en moeten we onze bijdrage leveren aan het afremmen van klimaatverandering met als uiteindelijke doel om tot energieneutraliteit te komen. De hoge energie- en gasprijzen maken deze opgave nog urgenter dan voorheen. Samen met onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties gaan wij als college aan de slag om plannen te maken en uit te voeren die leiden tot verduurzaming. Verduurzaming van woningen, bedrijfsgebouwen en het maatschappelijk vastgoed van bijvoorbeeld scholen en sportaccommodaties. Hierbij merken we wel op dat niet alles tegelijk kan: een slimme prioritering en fasering is nodig. Bovendien is draagvlak van belang. Met dit in ons achterhoofd zetten we daarom in op de realisatie van minimaal zes wijkuitvoeringsplannen.

Duurzaamheid
Een schoon en gezond klimaat, en het milieu vindt iedereen belangrijk. Maar het vraagt ook iets van ons allemaal. Want er is nog heel, heel veel te doen. Het veranderend klimaat leidt nu al tot perioden van droogte, hittestress en af en toe hevige regenval. In Borger-Odoorn beginnen we dit steeds meer te merken. Dit vraagt om aanpassingen in onze woon- en leefomgeving. Ook in onze gemeente willen en moeten we onze bijdrage leveren aan het afremmen van klimaatverandering met als uiteindelijke doel om tot energieneutraliteit te komen. De hoge energie- en gasprijzen maken deze opgave nog urgenter dan voorheen. Samen met onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties gaan wij als college aan de slag om plannen te maken en uit te voeren die leiden tot verduurzaming. Verduurzaming van woningen, bedrijfsgebouwen en het maatschappelijk vastgoed van bijvoorbeeld scholen en sportaccommodaties. Hierbij merken we wel op dat niet alles tegelijk kan: een slimme prioritering en fasering is nodig. Bovendien is draagvlak van belang. Met dit in ons achterhoofd zetten we daarom in op de realisatie van minimaal zes wijkuitvoeringsplannen.

	Wonen Hier ligt een grote opgave. Onze gemeente is prachtig om in te wonen, maar de vraag is groter dan het aanbod. Een deel van onze jongeren wil in de gemeente blijven wonen, maar vindt geen woning of kan deze niet betalen. We hebben de taak om statushouders te huisvesten, maar zijn die woningen er wel? We vinden het belangrijk dat ouderen zo lang mogelijk in hun huis kunnen blijven wonen, maar is er wel zorg en zijn de woningen wel passend? Op de inwonersavonden kwam deze behoefte breed naar voren. Er moet gebouwd worden, maar kan dat wel nu het bouwmateriaal zo duur is en er haast geen personeel meer te vinden valt? Het college wil in deze bestuursperiode stappen vooruit zetten. We zetten alles op alles om 200 nieuwe woningen te bouwen in onze gemeente. Daarvan is de helft bestemd voor eigen inwoners en hebben we een speciale focus op starters en ouderen. Gelet op de vluchtelingencrisis en de woningnood in het algemeen staan we tevens open voor het bouwen van flexwoningen. Met nadruk merken we op dat we niet alleen in de grotere kernen willen bouwen, maar ook in de kleinere dorpen. Naast het bouwen van nieuwe woningen moet er ook wat gebeuren met de bestaande woningvoorraad. Samen met de corporaties gaan we druk zetten op het verduurzamen van deze huizen en willen we ook plekken realiseren voor statushouders. Dit ook gezien op de versnellingsambities op het terrein van duurzaamheid. Dit alles gaan we concretiseren in het uitvoeringsplan.

Wonen
Hier ligt een grote opgave. Onze gemeente is prachtig om in te wonen, maar de vraag is groter dan het aanbod. Een deel van onze jongeren wil in de gemeente blijven wonen, maar vindt geen woning of kan deze niet betalen. We hebben de taak om statushouders te huisvesten, maar zijn die woningen er wel? We vinden het belangrijk dat ouderen zo lang mogelijk in hun huis kunnen blijven wonen, maar is er wel zorg en zijn de woningen wel passend? Op de inwonersavonden kwam deze behoefte breed naar voren. Er moet gebouwd worden, maar kan dat wel nu het bouwmateriaal zo duur is en er haast geen personeel meer te vinden valt?

Het college wil in deze bestuursperiode stappen vooruit zetten. We zetten alles op alles om 200 nieuwe woningen te bouwen in onze gemeente. Daarvan is de helft bestemd voor eigen inwoners en hebben we een speciale focus op starters en ouderen. Gelet op de vluchtelingencrisis en de woningnood in het algemeen staan we tevens open voor het bouwen van flexwoningen. Met nadruk merken we op dat we niet alleen in de grotere kernen willen bouwen, maar ook in de kleinere dorpen.

Naast het bouwen van nieuwe woningen moet er ook wat gebeuren met de bestaande woningvoorraad. Samen met de corporaties gaan we druk zetten op het verduurzamen van deze huizen en willen we ook plekken realiseren voor statushouders. Dit ook gezien op de versnellingsambities op het terrein van duurzaamheid. Dit alles gaan we concretiseren in het uitvoeringsplan.

	Armoede Het leven wordt duurder en dat is merkbaar in de koopkracht van grote delen van onze inwoners. Het meest zichtbaar zijn de gestegen kosten voor gas en elektra, maar inmiddels wordt alles snel duurder. Energiearmoede is wat dit betreft slechts een voorbeeld van armoede. Voor wie weinig heeft, is immers alles duur. En het raakt echt niet alleen de minima in onze gemeente. Ook mensen met een inkomen boven dat minimum krijgen steeds meer moeite de eindjes aan elkaar te knopen. Armoede uit zich bijvoorbeeld bij iedereen die in een slecht geïsoleerd huis woont. Wij gaan doen wat in ons vermogen ligt om daar iets mee te doen en zoeken de grenzen van de wet hierbij op.

Armoede
Het leven wordt duurder en dat is merkbaar in de koopkracht van grote delen van onze inwoners. Het meest zichtbaar zijn de gestegen kosten voor gas en elektra, maar inmiddels wordt alles snel duurder. Energiearmoede is wat dit betreft slechts een voorbeeld van armoede. Voor wie weinig heeft, is immers alles duur.

En het raakt echt niet alleen de minima in onze gemeente. Ook mensen met een inkomen boven dat minimum krijgen steeds meer moeite de eindjes aan elkaar te knopen. Armoede uit zich bijvoorbeeld bij iedereen die in een slecht geïsoleerd huis woont. Wij gaan doen wat in ons vermogen ligt om daar iets mee te doen en zoeken de grenzen van de wet hierbij op.

	Zorg dichterbij en voorzieningen Het sociaal domein is een belangrijk onderdeel van het takenpakket van de gemeente. Er gaat veel geld in om en het raakt veel inwoners. De sociale teams en Andes nemen een belangrijke plaats in binnen onze gemeente. Maar toch bereiken ons geluiden dat het nog beter kan. Dat mensen het belangrijk vinden dat de zichtbaarheid en bereikbaarheid groter wordt. Daar willen we op inzetten. We horen veel dat de sociale teams zijn verdwenen uit Nieuw-Buinen en Valthermond. We willen graag reageren op deze geluiden. Om de zichtbaarheid te vergroten gaan we daar Huiskamers van de gemeente realiseren. Niet alleen het sociale team of Andes zullen op deze locaties aanwezig is, maar ook de gebiedscoördinator en wellicht de wijkagent. Voor voorzieningen als scholen en sportparken willen we flink investeren in de komende jaren. Een eerste stap is de realisatie van het nieuwe Esdal college in Borger. In de komende periode willen we extra actie ondernemen met de realisatie van sporthal De Koel. Tevens willen we de privatisering van voetbalcomplexen afronden. Een centrale plek voor onderwijs en maatschappelijk voorzieningen in 2e Exloërmond is wat ons betreft een goede aanvulling op het huidige voorzieningenaanbod.

Zorg dichterbij en voorzieningen
Het sociaal domein is een belangrijk onderdeel van het takenpakket van de gemeente. Er gaat veel geld in om en het raakt veel inwoners. De sociale teams en Andes nemen een belangrijke plaats in binnen onze gemeente. Maar toch bereiken ons geluiden dat het nog beter kan. Dat mensen het belangrijk vinden dat de zichtbaarheid en bereikbaarheid groter wordt. Daar willen we op inzetten.

We horen veel dat de sociale teams zijn verdwenen uit Nieuw-Buinen en Valthermond. We willen graag reageren op deze geluiden. Om de zichtbaarheid te vergroten gaan we daar Huiskamers van de gemeente realiseren. Niet alleen het sociale team of Andes zullen op deze locaties aanwezig is, maar ook de gebiedscoördinator en wellicht de wijkagent.

Voor voorzieningen als scholen en sportparken willen we flink investeren in de komende jaren. Een eerste stap is de realisatie van het nieuwe Esdal college in Borger. In de komende periode willen we extra actie ondernemen met de realisatie van sporthal De Koel. Tevens willen we de privatisering van voetbalcomplexen afronden.

Een centrale plek voor onderwijs en maatschappelijk voorzieningen in 2e Exloërmond is wat ons betreft een goede aanvulling op het huidige voorzieningenaanbod.

	Preventie en inclusie Bij veel wat we hiervoor benoemden speelt de vraag hoe we kunnen voorkomen dat de problemen (nog) erger worden. Preventie vinden wij van groot belang. Juist omdat we geen voorspelling kunnen doen over hoe onze gemeente er over drie jaar ervoor staat willen wij de aandacht richten op voorkomen en voorbereid zijn. En dus investeren wij in het versterken van sociale samenhang binnen onze dorpen. We kijken ook hierbij vooral naar de jeugd. Een deel van hen, vooral de jongeren op middelbare scholen, heeft nog steeds te lijden onder de gevolgen van de Corona crisis. Hierboven hebben we reeds activiteiten benoemd op het terrein van sport, cultuur en onderwijs. We doen dit niet alleen vòòr de jongeren, maar ook met de jongeren. Dat betekent soms eenvoudig met elkaar in gesprek gaan. Jongerenparticipatie is een speerpunt van ons beleid de komende jaren. Met inclusie bedoelen we dat iedereen meetelt in Borger-Odoorn. Het sluit nauw aan op de doelstelling dat iedereen in onze gemeente kan meedoen. Dit college steekt daarbij ook zijn hand uit naar inwoners die om wat voor reden zijn afgehaakt. Die niet meer stemmen, niet meer meepraten, niet meer meedoen vanwege een beperking of soms in een eigen bubbel op sociale media verkeren. We zien daarbij dat het vertrouwen in de overheid bij sommigen is gedaald. Ons college wil zijn uiterste best doen om dit vertrouwen te herstellen, samen met de gemeenteraad en de ambtelijke organisatie. Deze gemeente is van en voor iedere inwoner. Inclusie is een ingewikkeld en breed onderwerp, daarom willen we een integraal plan opstellen.

Preventie en inclusie
Bij veel wat we hiervoor benoemden speelt de vraag hoe we kunnen voorkomen dat de problemen (nog) erger worden. Preventie vinden wij van groot belang. Juist omdat we geen voorspelling kunnen doen over hoe onze gemeente er over drie jaar ervoor staat willen wij de aandacht richten op voorkomen en voorbereid zijn. En dus investeren wij in het versterken van sociale samenhang binnen onze dorpen.

We kijken ook hierbij vooral naar de jeugd. Een deel van hen, vooral de jongeren op middelbare scholen, heeft nog steeds te lijden onder de gevolgen van de Corona crisis. Hierboven hebben we reeds activiteiten benoemd op het terrein van sport, cultuur en onderwijs. We doen dit niet alleen vòòr de jongeren, maar ook met de jongeren. Dat betekent soms eenvoudig met elkaar in gesprek gaan. Jongerenparticipatie is een speerpunt van ons beleid de komende jaren.

Met inclusie bedoelen we dat iedereen meetelt in Borger-Odoorn. Het sluit nauw aan op de doelstelling dat iedereen in onze gemeente kan meedoen. Dit college steekt daarbij ook zijn hand uit naar inwoners die om wat voor reden zijn afgehaakt. Die niet meer stemmen, niet meer meepraten, niet meer meedoen vanwege een beperking of soms in een eigen bubbel op sociale media verkeren. We zien daarbij dat het vertrouwen in de overheid bij sommigen is gedaald. Ons college wil zijn uiterste best doen om dit vertrouwen te herstellen, samen met de gemeenteraad en de ambtelijke organisatie.

Deze gemeente is van en voor iedere inwoner. Inclusie is een ingewikkeld en breed onderwerp, daarom willen we een integraal plan opstellen.

	Participatie Een belangrijke randvoorwaarde voor uitvoering van deze opgaven is participatie. Participatie moet verder handen en voeten worden gegeven en onderdeel worden van ons DNA. De vraag is niet of we participatie toepassen maar hoe. Het traject waarbij we toewerken naar een steeds verdergaande variant van participatie is een kwestie van een lange adem. En zal met vallen en opstaan gaan. We blijven uitproberen en ervaring opdoen in de praktijk vanuit een vastgestelde basis. Maar het kost tijd, is ingrijpend en omvangrijk en vraagt om financiële middelen om dit te ondersteunen.

Participatie
Een belangrijke randvoorwaarde voor uitvoering van deze opgaven is participatie. Participatie moet verder handen en voeten worden gegeven en onderdeel worden van ons DNA. De vraag is niet of we participatie toepassen maar hoe.

Het traject waarbij we toewerken naar een steeds verdergaande variant van participatie is een kwestie van een lange adem. En zal met vallen en opstaan gaan. We blijven uitproberen en ervaring opdoen in de praktijk vanuit een vastgestelde basis. Maar het kost tijd, is ingrijpend en omvangrijk en vraagt om financiële middelen om dit te ondersteunen.